- Ca canh Mun, molly, buom 10K…40 Ngo Den THap Ba Nha Trang. 0899 364 925

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence – AI), đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT, đã và đang làm thay đổi căn bản phương pháp học tập, nghiên cứu và đánh giá trong giáo dục toàn cầu. Từ việc hỗ trợ ôn luyện kiến thức, giải thích khái niệm phức tạp, đến việc đưa ra ví dụ, gợi ý giải bài tập, ChatGPT ngày càng trở thành một “người bạn đồng hành học thuật” không thể thiếu.

Tuy nhiên, như bất kỳ công nghệ nào khác, AI cũng là con dao hai lưỡi: nếu được sử dụng đúng cách, nó mở rộng năng lực tư duy và nâng cao hiệu quả học tập; nếu bị lạm dụng hoặc dùng sai bối cảnh, nó có thể làm suy yếu đạo đức học thuật, thậm chí vi phạm pháp luật

Vậy xài ChatGPT như thế nào là hợp lý và hợp pháp trong học tập và thi cử? Bài viết này sẽ phân tích sâu từ ba khía cạnh: (1) Đạo đức học thuật, (2) Quy định pháp luật, và (3) Gợi ý thực hành đúng cách trong môi trường giáo dục.

🎓 1. Khung đạo đức học thuật: ChatGPT là công cụ, không phải phao cứu sinh

Học tập không chỉ là việc tích lũy thông tin, mà là quá trình tự rèn luyện tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề, và tinh thần trách nhiệm cá nhân. Do đó, sử dụng ChatGPT cần tuân theo nguyên tắc trung thực học thuật (academic integrity).

✅ Khi nào là ĐÚNG?

  • Dùng ChatGPT để giải thích khái niệm (ví dụ: thế nào là đạo hàm, cấu trúc đoạn văn nghị luận, khái niệm entropy trong vật lý…).

  • Dùng để làm bài tập luyện tập: yêu cầu ChatGPT tạo đề thi trắc nghiệm, đặt câu hỏi, hoặc kiểm tra kiến thức đã học.

  • Dùng để gợi ý cách viết, ví dụ: khởi thảo một đoạn mở bài, đưa ra dàn ý sơ bộ… nhưng phải chỉnh sửa lại bằng tư duy cá nhân.

  • Dùng để tự kiểm tra lại bài làm của mình: nhờ AI nhận xét bài viết của mình về tính logic, chính xác, trình bày.

❌ Khi nào là SAI?

  • Copy toàn bộ văn bản ChatGPT tạo ra mang nộp như sản phẩm của chính mình mà không hiểu nội dung.

  • Dùng ChatGPT giải hộ bài kiểm tra tại nhà mà giáo viên yêu cầu làm độc lập.

  • Quay lén đề thi, truyền ra ngoài cho AI giải và đọc vào tai nghe (vi phạm cả đạo đức và pháp luật).

⚖️ 2. Khung pháp luật Việt Nam: Vượt ranh giới học thuật là hình sự

Luật pháp Việt Nam có những quy định rõ ràng liên quan đến việc làm lộ bí mật nhà nước, gian lận trong thi cử, và vi phạm quy chế thi.

📜 Điều luật liên quan:

  • Điều 108 & Điều 109, Luật Giáo dục Việt Nam: nghiêm cấm mọi hình thức gian lận trong thi cử.

  • Điều 337 Bộ luật Hình sự: người nào làm lộ bí mật nhà nước (bao gồm đề thi THPT) có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 10 năm tùy mức độ nghiêm trọng.

  • Quy chế thi tốt nghiệp THPT (Thông tư 15/2020/BGDĐT): cấm thí sinh mang thiết bị thu, phát vào phòng thi; nếu vi phạm sẽ bị đình chỉ thi và hủy kết quả.

=> Dùng ChatGPT trong phòng thi, nhất là khi quay lén, là một hành vi không chỉ sai về đạo đức, mà còn vi phạm pháp luật hình sự.

🧭 3. Gợi ý sử dụng ChatGPT đúng cách trong học tập và thi cử

📘 A. Trước kỳ thi: Xài thoải mái, nhưng có định hướng

Mục đíchCó nên dùng ChatGPT?Gợi ý thực hành
Ôn tập kiến thức✅ Rất nênNhờ giải thích, tạo flashcard, trắc nghiệm
Làm đề mẫu✅ NênTạo đề trắc nghiệm, nhờ nhận xét bài viết
Viết bài luận mẫu⚠ Có điều kiệnDùng để khơi gợi ý tưởng, không copy nguyên văn
Học lập trình / toán nâng cao✅ Cực kỳ hữu íchTự viết trước, rồi nhờ ChatGPT phân tích hoặc sửa lỗi

📝 B. Trong giờ thi / kiểm tra: Tuyệt đối KHÔNG dùng

  • Không mang điện thoại, đồng hồ thông minh, tai nghe Bluetooth vào phòng thi.

  • Không nhờ người khác giải đề hoặc sử dụng AI qua bất kỳ hình thức nào.

  • Thi cử là nơi đánh giá năng lực thật sự, hãy xem như cơ hội tự kiểm tra bản thân.

📚 C. Sau kỳ thi: Dùng để kiểm tra và nâng cao

  • Nhờ ChatGPT phân tích bài đã làm: đúng – sai – vì sao.

  • Tự viết lại bài luận dưới sự hỗ trợ gợi ý của AI, để hiểu sâu hơn về ngữ pháp, lập luận, lập dàn ý.

💡 Kết luận: AI không thay thế được tư duy, chỉ nâng cao nó

ChatGPT là một công cụ mạnh mẽ. Nhưng cũng như máy tính không thể thay tư duy logic, và máy tính cầm tay không thể thay toán học, thì AI cũng không thể thay thế việc học thật, làm thật và thi thật. Hãy dùng ChatGPT như một người thầy trợ giảng – không phải là người làm hộ bài.