Chính sách thuế quan của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump, đặc biệt là chính sách "Nước Mỹ trên hết" (America First), đã tạo ra những tác động sâu rộng và đa chiều lên nền kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến các quốc gia phát triển, đang phát triển và nghèo đói theo những cách khác nhau.

Ảnh hưởng đến các quốc gia phát triển

Các quốc gia phát triển như các thành viên Liên minh Châu Âu (EU), Canada, Nhật Bản và Hàn Quốc, vốn là những đối tác thương mại lớn của Mỹ, đã phải đối mặt với nhiều thách thức.

  • Thiệt hại kinh tế: Các mức thuế quan mà Mỹ áp đặt lên thép, nhôm và ô tô đã gây ra sự sụt giảm xuất khẩu của các nước này sang Mỹ. Ví dụ, EU đã phải chịu thuế quan 10% đối với hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ, và 25% đối với ô tô, thép và nhôm. Điều này làm giảm doanh thu của các ngành công nghiệp chủ chốt, ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
  • Phản đòn thuế quan: Để đáp trả, nhiều quốc gia phát triển cũng đã áp dụng các biện pháp thuế quan đối ứng lên hàng hóa của Mỹ, dẫn đến một cuộc chiến thương mại leo thang. Điều này không chỉ gây tổn hại cho các doanh nghiệp Mỹ mà còn làm tăng chi phí cho người tiêu dùng ở cả hai phía.
  • Gia tăng bất ổn: Mâu thuẫn thương mại đã tạo ra sự bất ổn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch và đầu tư dài hạn. Niềm tin vào hệ thống thương mại đa phương bị suy yếu, đẩy các quốc gia vào tình thế phải xem xét lại các hiệp định thương mại hiện có.

Ảnh hưởng đến các quốc gia đang phát triển

Các quốc gia đang phát triển thường có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và chuỗi cung ứng toàn cầu. Chính sách thuế của Trump đã tác động đến họ theo những cách sau:

  • Giảm kim ngạch xuất khẩu: Nhiều quốc gia đang phát triển, đặc biệt là những nước có mối quan hệ thương mại chặt chẽ với Mỹ hoặc Trung Quốc, phải đối mặt với nguy cơ giảm xuất khẩu. Khi chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn hoặc các quốc gia lớn áp thuế lẫn nhau, nhu cầu nhập khẩu từ các nước đang phát triển có thể giảm. Ví dụ, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thuế quan do Mỹ áp dụng đối với hàng hóa xuất xứ Trung Quốc nhưng được chuyển qua Việt Nam để xuất khẩu.
  • Chuyển dịch sản xuất: Một số quốc gia đang phát triển có thể hưởng lợi từ việc các công ty đa quốc gia chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc để tránh thuế quan của Mỹ. Tuy nhiên, quá trình này cần thời gian và đi kèm với những thách thức về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và môi trường pháp lý.
  • Bất ổn thị trường: Sự không chắc chắn trong chính sách thương mại của Mỹ có thể gây ra biến động về tỷ giá hối đoái và dòng vốn đầu tư, ảnh hưởng đến sự ổn định kinh tế vĩ mô của các quốc gia đang phát triển.

Ảnh hưởng đến các quốc gia nghèo đói

Các quốc gia nghèo đói là nhóm dễ bị tổn thương nhất trước các chính sách thuế quan. Họ thường có nền kinh tế đơn lẻ, phụ thuộc nặng nề vào một số mặt hàng xuất khẩu hoặc viện trợ nước ngoài.

  • Mất việc làm và tăng nghèo đói: Chính sách thuế của Trump có thể phá hủy hàng triệu việc làm trong các ngành công nghiệp sản xuất ở các nước nghèo, đặc biệt là ngành dệt may và da giày. Ví dụ, Bangladesh, Campuchia, Lesotho, và Việt Nam là những quốc gia có ngành dệt may phụ thuộc lớn vào thị trường Mỹ. Mức thuế cao có thể khiến các nhà máy phải đóng cửa, đẩy người lao động trở lại tình trạng nghèo đói cùng cực, và thậm chí làm gia tăng tỷ lệ bất bình đẳng.
  • Hạn chế tiếp cận thị trường: Các ưu đãi thương mại mà Mỹ dành cho các nước kém phát triển (như GSP hay AGOA) có thể bị ảnh hưởng hoặc bị loại bỏ, khiến hàng hóa của các nước này khó cạnh tranh hơn trên thị trường Mỹ. Điều này càng làm trầm trọng thêm tình hình kinh tế vốn đã khó khăn.
  • Thiếu khả năng phục hồi: Khác với các nền kinh tế lớn hơn, các quốc gia nghèo đói có ít khả năng để hấp thụ những cú sốc kinh tế từ thuế quan. Họ thiếu nguồn lực để đa dạng hóa nền kinh tế, nâng cấp cơ sở hạ tầng hoặc hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng, khiến quá trình phục hồi trở nên rất khó khăn.

Tóm lại, chính sách thuế của Trump đã tạo ra một môi trường thương mại toàn cầu đầy rẫy bất ổn, gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho tất cả các nhóm quốc gia, nhưng đặc biệt nặng nề đối với các nước đang phát triển và nghèo đói.