Trong giáo lý đạo Phật, công ơn cha mẹ được đề cao và xem là vô cùng to lớn, khó có thể đền đáp hết. Đức Phật đã dạy rất nhiều về sự hiếu thảo và tầm quan trọng của việc báo hiếu. Dưới đây là một số lời dạy cốt lõi:

1. Công ơn cha mẹ sâu nặng như trời biển

Đức Phật thường ví ơn cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. Trong Kinh Báo Ân Cha Mẹ, Ngài đã chỉ rõ mười ân đức của cha mẹ đối với con cái, bao gồm:

  • Ân giữ gìn, mang nặng thai nghén suốt chín tháng.
  • Ân chịu đựng khổ sở khi sinh nở.
  • Ân sinh con ra rồi quên hết mọi lo âu, đau đớn.
  • Ân nuốt đắng nhổ ngọt, dành phần tốt đẹp cho con.
  • Ân nhường khô nằm ướt, chịu đựng khó khăn để con được thoải mái.
  • Ân bú mớm, nuôi nấng con khôn lớn.
  • Ân tắm rửa, chăm sóc khi con còn nhỏ dại.
  • Ân xa cách thương nhớ khi con đi xa.
  • Ân vì con mà làm mọi điều, kể cả những việc không tốt.
  • Ân thương mến trọn đời, không bao giờ ngừng nghỉ.

2. Hiếu hạnh là đứng đầu trăm hạnh tốt

Đạo Phật xem hiếu hạnh là căn bản của mọi đức hạnh. Đức Phật dạy: "Hiếu hạnh đứng đầu trăm hạnh tốt. Hiếu cảm đến trời thì mưa hòa gió thuận, hiếu cảm đến đất thì muôn vật hóa sinh, hiếu cảm đến người thì mọi phúc tăng trưởng."

Ngài cũng dạy: "Thờ trời đất quỷ thần không bằng có hiếu với cha mẹ, vì cha mẹ là hai vị thần minh cao nhất trong các thần minh." Và "Cha mẹ tại tiền như Phật tại thế, gặp thời không có Phật, khéo thờ cha mẹ tức là thờ Phật vậy."

3. Cách báo hiếu đúng chánh pháp

Phật giáo không chỉ dạy về công ơn mà còn chỉ ra con đường báo hiếu rốt ráo, không chỉ dừng lại ở việc phụng dưỡng vật chất mà còn hướng đến sự trưởng dưỡng tâm linh cho cha mẹ:

  • Phụng dưỡng vật chất: Chăm sóc, cung cấp đầy đủ về vật chất, cơm ăn, áo mặc, thuốc thang khi cha mẹ già yếu, ốm đau.
  • An ủi, vỗ về tinh thần: Luôn nói lời dịu dàng, kính trọng, làm cha mẹ vui lòng, tránh làm phiền lòng hay tranh cãi.
  • Hướng cha mẹ về điều thiện: Đây là cách báo hiếu cao quý nhất. Đức Phật dạy: "Nếu cha mẹ chưa có niềm tin (Tam Bảo), phải khuyến khích cha mẹ phát tâm tin tưởng. Nếu cha mẹ xan tham, phải khuyến khích cha mẹ phát tâm bố thí. Nếu cha mẹ theo điều ác, phải khuyến khích cha mẹ hướng về đường thiện. Nếu cha mẹ theo tà kiến, phải khuyến khích cha mẹ trở về với chánh kiến."
    • Làm được như vậy là trả ơn cha mẹ đúng với chánh pháp, khiến cha mẹ không những được an vui trong hiện tại mà còn gieo phước lành trong tương lai, hướng đến giải thoát.
  • Tu tập và hồi hướng công đức: Người con hiếu thảo còn phải tự mình tu tập, giữ giới, hành thiện, và hồi hướng công đức đó cho cha mẹ, mong cha mẹ được an lạc, tiêu trừ nghiệp chướng.
  • Phát tâm Bồ đề: Đức Phật dạy rằng, "Người nào muốn báo ơn nghĩa to lớn của cha mẹ, không có cách nào hơn là phát tâm Bồ đề cầu giác ngộ, rồi tìm cách hướng dẫn người thân của mình và chúng sanh đồng phát tâm Bồ đề, đó là cách báo ân rốt ráo."

Tóm lại, lời Phật dạy về công ơn cha mẹ không chỉ là sự nhắc nhở về lòng biết ơn mà còn là kim chỉ nam cho một đời sống hiếu thảo trọn vẹn, không chỉ ở khía cạnh vật chất mà còn sâu sắc hơn ở khía cạnh tinh thần và giác ngộ.