Bữa ăn của các vị vua Trung Quốc qua các thời kỳ không chỉ là nhu cầu sinh hoạt hàng ngày mà còn là biểu tượng tối thượng của quyền lực, sự xa hoa tột đỉnh, và được bao bọc bởi những quy định nghiêm ngặt đến lạnh người về an ninh và kiểm soát chất độc. Đó là một thế giới mà sự sống và cái chết có thể nằm ngay trên đầu lưỡi.

Bữa Ăn Của Hoàng Đế: Hơn Cả Ẩm Thực, Đó Là Quyền Lực Tuyệt Đối

Chế độ ăn uống của hoàng đế Trung Hoa luôn được coi trọng đặc biệt, tuy nhiên, mức độ xa hoa và quy tắc lại khác nhau tùy vào thời kỳ, triều đại và thậm chí cả sở thích cá nhân của từng vị vua.

  • Đỉnh cao xa hoa: Triều Thanh rực rỡ: Đây là triều đại có chế độ ăn uống cầu kỳ và quy củ nhất trong lịch sử Trung Hoa.
    • Bữa tiệc trăm món: Theo quy định, mỗi bữa của hoàng đế có thể lên tới 108 món, hoàng thái hậu 108 món, hoàng hậu 96 món, và hoàng phi 64 món. Dù vậy, hoàng đế thường chỉ nếm thử một vài món và mỗi món không quá 3 gắp để đề phòng rủi ro.
    • Giờ giấc nghiêm ngặt: Các hoàng đế nhà Thanh thường chỉ ăn hai bữa chính mỗi ngày: bữa sáng vào khoảng 6-8 giờ sáng và bữa chiều vào khoảng 2-4 giờ chiều. Ngoài ra, luôn có các bữa phụ và bữa điểm tâm thịnh soạn.
    • Thực khách "sành điệu" nhất lịch sử: Vua Càn Long nổi tiếng là người sành ăn, yêu thích các món tinh tế, đa dạng như hươu sao nướng, gà lôi châu Á, vịt om hun khói, măng non xào thịt lợn, súp yến chưng đường phèn. Ông thường dùng súp yến vào mỗi buổi trước khi ăn sáng vì tin rằng nó bổ dưỡng. Từ Hi Thái hậu cũng có khẩu phần ăn đồ sộ, có khi lên đến 28 món mỗi bữa, khiến người ta phải trầm trồ về sự xa hoa.
    • Những món ăn "kỳ lạ" chỉ dành cho bậc đế vương: Một số món ăn cực kỳ quý hiếm và "dị" từng được chế biến cho hoàng tộc như:
      • Sâm thử: Chuột con được nuôi bằng nhân sâm quý, chỉ đời F3 mới dùng làm món ăn.
      • Não hầu (óc khỉ): Khỉ được nuôi dưỡng đặc biệt, sau đó dùng búa ngà gõ nhẹ vào đầu để lấy óc tươi.
      • Tượng tinh (tinh khí của voi): Thật ra là một món ăn được tạo hình từ tổ yến, nhân sâm, nước lê Vân Nam và các nguyên liệu quý khác, với cái tên đầy ẩn ý.
  • Sự giản dị bất ngờ và cấm kỵ:
    • Không phải vị vua nào cũng xa hoa. Vua Khang Hy lại có chế độ ăn uống tương đối đơn giản, chủ yếu là các món chay, thanh đạm, đặc biệt yêu thích cháo hạt kê vì tin rằng nó bổ dưỡng và giúp ông giữ được sức khỏe.
    • Thịt bò thường bị cấm trong cung vì bò là động vật phục vụ nông nghiệp, được coi là biểu tượng của sự no đủ và không thể sát sinh bừa bãi.

Công Phu Chế Biến: Nghệ Thuật Của Hàng Trăm Bậc Thầy Ẩm Thực

Ngự thiện phòng, hay còn gọi là "nhà bếp hoàng gia", là trung tâm của đế chế ẩm thực này. Đó là một bộ máy khổng lồ với hàng trăm đầu bếp và thái giám, tất cả đều là những bậc thầy ẩm thực được tuyển chọn kỹ lưỡng từ khắp nơi trên đất nước.

  • Nguyên liệu "cống phẩm": Tất cả nguyên liệu phải tươi ngon, quý hiếm và có nguồn gốc rõ ràng. Nhiều loại nguyên liệu là cống phẩm từ các vùng miền, đảm bảo chất lượng độc nhất vô nhị.
  • Quy trình chế biến tinh xảo: Các món ăn được chế biến vô cùng tỉ mỉ và cầu kỳ, đôi khi mất nhiều giờ hoặc thậm chí nhiều ngày.
    • Thực đơn được đề xuất trước và phải được quan chức đứng đầu nhà bếp phê duyệt.
    • Mỗi món ăn được nấu thành hai phần: một phần cho hoàng đế và một phần để kiểm tra.
    • Các công đoạn nấu nướng, từ sơ chế nguyên liệu đến thành phẩm đều được nhiều người giám sát chặt chẽ. Thậm chí, tên người nấu từng món đều được ghi chép rõ ràng để truy cứu trách nhiệm.
  • Dụng cụ hoàng kim: Bát đĩa, thìa, đũa dùng trong bữa ăn của hoàng đế thường được làm từ vàng, bạc hoặc sứ cao cấp từ Cảnh Đức Trấn, không chỉ sang trọng mà còn mang ý nghĩa kiểm tra độc tố (đối với bạc).

An Ninh Lớp Lớp: Cuộc Chiến Với Tử Thần Trên Bàn Ăn

Hoàng đế luôn sống trong nỗi lo sợ bị ám sát hoặc đầu độc. Do đó, các quy trình an ninh và kiểm soát chất độc trong bữa ăn được thực hiện với mức độ nghiêm ngặt đến tột cùng, không bỏ qua bất kỳ chi tiết nhỏ nào.

  • "Thần khí" bạc thử độc: Đây là phương pháp phổ biến nhất và được tin dùng rộng rãi. Thái giám và cung nữ sẽ dùng kim bạc hoặc đũa bạc để thử từng món ăn. Nếu bạc chuyển sang màu đen, món ăn đó được cho là có độc. Mặc dù khoa học hiện đại cho thấy bạc không phản ứng trực tiếp với thạch tín (arsenic tinh khiết), nhưng arsenic trong quá khứ thường lẫn các tạp chất như lưu huỳnh hoặc sunfua, những chất này lại phản ứng với bạc làm bạc đổi màu.
  • Thái giám "tử sĩ": Sau khi kiểm tra bằng bạc, một thái giám thân cận sẽ nếm thử từng món ăn trước sự chứng kiến của hoàng đế. Nếu không có vấn đề gì xảy ra sau một khoảng thời gian chờ đợi (thường là vài phút), hoàng đế mới bắt đầu dùng bữa. Đây là lớp bảo vệ cuối cùng và quan trọng nhất, đặt tính mạng của người thái giám lên bàn cờ.
  • Giám sát chặt chẽ từ A đến Z: Toàn bộ quá trình từ khâu chọn nguyên liệu, chế biến đến phục vụ đều được giám sát nghiêm ngặt bởi hàng loạt quan lại và thị vệ. Người nấu và người phục vụ đều chịu trách nhiệm nặng nề, và nếu có bất kỳ sai sót nào liên quan đến độc tố, không chỉ họ mà cả gia tộc cũng có thể bị liên lụy.
  • Địa điểm ăn uống thay đổi liên tục: Để tránh bị phục kích hoặc đầu độc, các hoàng đế đôi khi thay đổi địa điểm ăn uống bất ngờ. Ví dụ, vua Càn Long từng thay đổi ba địa điểm ăn uống chỉ trong hai ngày, khiến kẻ thù khó lòng đoán trước.
  • Hồ sơ chi tiết đến từng miếng ăn: Mỗi thực đơn và các thông tin liên quan đến bữa ăn đều được ghi chép và lưu trữ cẩn thận. Thậm chí, sau khi hoàng đế dùng bữa xong, một phần nhỏ của mỗi món ăn vẫn được lưu lại để kiểm tra đối chiếu nếu có vấn đề phát sinh sau này.

Có thể thấy, bữa ăn của các vị vua Trung Quốc không chỉ là sự kết hợp giữa tinh hoa ẩm thực và sự xa hoa quyền quý, mà còn là một quy trình bảo vệ phức tạp, một cuộc chiến thầm lặng với tử thần, phản ánh rõ nét cuộc sống đầy áp lực và quyền lực tuyệt đối của người đứng đầu thiên hạ.