Chắc chắn rồi, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về câu điều kiện rẽ nhánh if-else trong lập trình, lấy ví dụ từ tác phẩm "Chí Phèo" để dễ hình dung nhé!
Câu điều kiện rẽ nhánh if-else là gì?
Trong lập trình, câu điều kiện if-else dùng để thực thi các khối lệnh khác nhau tùy thuộc vào việc một điều kiện có đúng (true) hay sai (false). Nó giống như việc bạn đưa ra một quyết định và có hai con đường để đi, tùy thuộc vào kết quả của quyết định đó.
Cú pháp cơ bản của if-else như sau:
if (điều kiện) {
    // Khối lệnh này sẽ được thực thi nếu điều kiện đúng
} else {
    // Khối lệnh này sẽ được thực thi nếu điều kiện sai
}

 * điều kiện: Đây là một biểu thức logic, có thể so sánh (ví dụ: a > b), kiểm tra sự bằng nhau (x == y), hoặc kết hợp nhiều điều kiện (tuoi > 18 && gioi_tinh == "nam"). Kết quả của biểu thức này phải là true hoặc false.
 * Nếu điều kiện là true, khối lệnh bên trong if sẽ được chạy.
 * Nếu điều kiện là false, khối lệnh bên trong else sẽ được chạy.
Ngoài ra, còn có if-else if-else để xử lý nhiều hơn hai trường hợp:
if (điều kiện 1) {
    // Thực thi nếu điều kiện 1 đúng
} else if (điều kiện 2) {
    // Thực thi nếu điều kiện 1 sai VÀ điều kiện 2 đúng
} else {
    // Thực thi nếu cả điều kiện 1 và 2 đều sai
}

Ví dụ về if-else từ truyện Chí Phèo
Hãy cùng đặt mình vào vị trí của nhân vật thị Nở để xem cô ấy sẽ quyết định như thế nào khi Chí Phèo đến!
Kịch bản 1: Thị Nở có rung động với Chí Phèo không?
Giả sử Thị Nở có một biến rung_dong (rung động) là true hoặc false.
boolean rung_dong_voi_chi_pheo = true; // Ban đầu giả sử Thị Nở có rung động

if (rung_dong_voi_chi_pheo == true) {
    System.out.println("Thị Nở: 'Ôi, sao mà hắn hiền thế này?' (Thị Nở có ý muốn lấy Chí Phèo)");
} else {
    System.out.println("Thị Nở: 'Cái thằng cha say rượu!' (Thị Nở không quan tâm)");
}

Giải thích:
 * Nếu rung_dong_voi_chi_pheo là true (nghĩa là Thị Nở có chút xiêu lòng trước sự "hiền" của Chí), chương trình sẽ in ra câu nói thể hiện sự rung động.
 * Nếu rung_dong_voi_chi_pheo là false, chương trình sẽ in ra câu nói thể hiện sự ghét bỏ.
Kịch bản 2: Quyết định của Thị Nở dựa trên lời bà cô
Sau này, khi Chí Phèo đến cầu hôn, Thị Nở còn phải nghe lời bà cô. Chúng ta có thể dùng if-else if-else ở đây.
Giả sử có các biến:
 * chi_pheo_tu_te: true nếu Chí Phèo thể hiện sự tử tế, false nếu không.
 * ba_co_dong_y: true nếu bà cô Thị Nở đồng ý, false nếu không.
boolean chi_pheo_tu_te = true;  // Giả sử Chí Phèo đã thay đổi
boolean ba_co_dong_y = false; // Giả sử bà cô không đồng ý

if (chi_pheo_tu_te == true && ba_co_dong_y == true) {
    System.out.println("Thị Nở: 'Thôi, thế thì em lấy anh!' (Kết thúc có hậu, nhưng không có trong truyện)");
} else if (chi_pheo_tu_te == true && ba_co_dong_y == false) {
    System.out.println("Thị Nở: 'Anh về đi, bà cô tôi không cho!' (Thị Nở từ chối vì bà cô)");
} else {
    System.out.println("Thị Nở: 'Anh là cái của nợ, tôi không lấy đâu!' (Thị Nở từ chối vì Chí Phèo vẫn là Chí Phèo)");
}

Giải thích:
 * Điều kiện 1 (chi_pheo_tu_te == true && ba_co_dong_y == true): Nếu Chí Phèo tử tế và bà cô đồng ý (trường hợp giả định tốt đẹp), Thị Nở sẽ chấp nhận.
 * Điều kiện 2 (else if (chi_pheo_tu_te == true && ba_co_dong_y == false)): Nếu điều kiện 1 sai (nghĩa là bà cô không đồng ý) nhưng Chí Phèo vẫn tử tế, Thị Nở sẽ từ chối vì lý do bà cô. Đây là trường hợp sát với truyện hơn.
 * Điều kiện cuối (else): Nếu cả hai điều kiện trên đều sai (nghĩa là Chí Phèo không tử tế hoặc bà cô không đồng ý ngay cả khi Chí tử tế), Thị Nở sẽ từ chối thẳng thừng.
Qua các ví dụ này, bạn có thể thấy câu điều kiện if-else rất hữu ích trong việc tạo ra các luồng logic khác nhau trong chương trình, giống như cách các nhân vật trong truyện đưa ra những quyết định dựa trên các tình huống và cảm xúc khác nhau vậy.
Bạn có muốn thử một ví dụ khác không?