1. Mở đầu: Ước mơ vĩ đại – hiện thực giới hạn

Rất nhiều học sinh ngày nay mang trong mình những ước mơ lớn:

“Em muốn giỏi Toán, biết lập trình, viết văn sâu sắc, nói tiếng Anh như gió, chơi nhạc cụ, vẽ tranh, thi đậu đại học, và… khởi nghiệp thành công.”

Không sai khi ước mơ lớn. Nhưng vấn đề nằm ở sự ảo tưởng: tin rằng mình có thể đi được trên mọi con đường cùng lúc, rằng có thể trở thành “con người toàn năng” chỉ bằng sự cố gắng và ý chí.

Thực tế thì sao?

Một người chỉ có 24 giờ mỗi ngày, chỉ có thể tập trung thật sự vào một vài thứ. Và càng đi xa, con đường càng hẹp.

2. Tâm lý ảo tưởng: Tại sao học sinh luôn muốn “làm hết”?

Học sinh rơi vào trạng thái “ảo tưởng toàn năng” vì:

  • Áp lực thành công sớm: Muốn thành tài trước 25 tuổi, không muốn thua bạn bè.

  • Truyền thông tôn vinh “đa tài”: Thần tượng K-pop biết nhảy, hát, vẽ, lập trình, đầu tư…

  • Trường học dạy kiểu “phổ cập tất cả”: Ai cũng học 13 môn, ai cũng thi, ai cũng phải giỏi đều.

Từ đó sinh ra tư duy sai lệch:

“Nếu em không giỏi đều, em là kẻ thất bại. Em phải đi trên mọi con đường thì mới là người ưu tú.”

3. Sự thật: Người thành công đi rất sâu – nhưng rất hẹp

Những người giỏi thật sự:

  • Họ chọn một con đường phù hợp nhất với bản thân.

  • Họ tập trung toàn lực trong thời gian rất dài.

  • Họ hy sinh nhiều thứ khác để đi thật xa trong lĩnh vực mình chọn.

Ví dụ:

  • Lương Đình Của dành cả đời cho nghiên cứu nông nghiệp, không làm chính trị.

  • Elon Musk cũng từng buộc phải bỏ bớt công ty để tập trung vào Tesla và SpaceX.

Họ không phải là “người toàn năng”, mà là người cực kỳ tập trung vào “một điểm duy nhất”.

4. Học sinh và cái bẫy “đa hướng”: Đi 10 đường, chẳng đến đâu

Muốn học giỏi 10 môn, thi đậu đại học, biết lập trình, học thêm tiếng Nhật, chơi piano, vẽ tranh, đọc triết học, tập gym, làm YouTube, khởi nghiệp…

Tất cả đều đáng làm – nhưng không thể làm cùng lúc.

Học sinh cố gắng “rải lực” cho mọi hướng, nhưng:

  • Môn nào cũng biết một chút, không đủ sâu.

  • Không có thành quả rõ rệt, dễ chán nản.

  • Luôn cảm thấy mình thua kém người khác vì so sánh với chuyên gia từng lĩnh vực.

Họ bị rơi vào vòng luẩn quẩn của ảo tưởng - thất vọng - mất phương hướng.

5. Lối thoát: Tỉnh táo chọn một đường, dũng cảm từ chối phần còn lại

Học sinh cần học cách:

  • Tự hỏi mình muốn trở thành ai trong 5 năm nữa.

  • Chọn một con đường phù hợp nhất với cá tính, năng lực và hoàn cảnh.

  • Từ bỏ sự “đa năng giả tạo” để theo đuổi sự chuyên sâu thật sự.

Đừng sợ “bị tụt lại” nếu bạn không giỏi đều. Hãy dũng cảm nói:

“Tôi chọn một thứ, và tôi làm nó đến cùng.”

Vì chỉ khi bạn đi đủ sâu, bạn mới có thể:

  • Tạo ra giá trị thật.

  • Tìm thấy bản thân.

  • Được công nhận và trao cơ hội.

6. Kết luận: Muốn làm được mọi thứ, hãy bắt đầu bằng một thứ duy nhất

Bạn không thể đi trên mọi con đường cùng lúc — nhưng bạn có thể đi đủ xa trên một con đường duy nhất để sau này mở lối cho những con đường khác.

Đừng cố làm tất cả. Hãy làm đúng cái cần làm.
Đừng sống vì ảo tưởng thành “người toàn năng”. Hãy sống như một người thật — biết rõ mình đang đi đâu, vì điều gì.